Rechter stopt fanatieke fiscus die bitcoinbezitter bestookt met herhaalde vragen

De belastingplichtige cryptobezitter komt in het vizier van de Belastingdienst via een boekenonderzoek voor de inkomstenbelasting en omzetbelasting. In dat kader verstrekt belastingplichtige onder meer historie over aangekochte en verkochte bitcoins. Omdat de inspecteur niet tevreden is met de gegeven informatie, vraagt deze door. De inspecteur stuurt een zeer gedetailleerde vragenlijst. Omdat de belastingplichtige volgens de inspecteur niet heeft voldaan, volgt een informatiebeschikking (1). Die komt niet bij de rechter. Deze procedure bij de rechtbank gaat over de volgende informatiebeschikking (2). 

Informatiebeschikking (1)

Tegen de eerste informatiebeschikking (1) maakt de belastingplichtige bezwaar, en in bezwaar krijgt belastingplichtige gelijk. Daarom komt de procedure tegen informatiebeschikking (1) niet bij de rechtbank. Waarom de belastingplichtige gelijke krijgt, wordt niet duidelijk. Wellicht vond de collega binnen de Belastingdienst die het bezwaar behandelde, ook al dat de inspecteur doordraafde? We zullen het niet weten.

Informatiebeschikking (2)

Wat we wel weten is dat die inspecteur niet van stoppen weet. Hoewel informatiebeschikking (1) na interne herbeoordeling is vernietigd, stelt de inspecteur dat deze is ‘ingetrokken’ en vraagt nadien nogmaals soortgelijke informatie. Én, als hij deze niet krijgt, legt de inspecteur ook nógmaals een informatiebeschikking (2) op. Bezwaar daartegen wordt afgewezen, waarna de belastingplichtige in beroep gaat bij de rechtbank. Daarover gaat deze procedure.

Oordeel rechtbank

Daar steekt de rechter een stokje voor de informatiehonger van de inspecteur:

De Hoge Raad heeft in het arrest van 14 oktober 2022, ECLI:NL:HR:2022:1439, geoordeeld dat een tweede informatiebeschikking voor dezelfde tekortkomingen niet mag.

De rechter legt uit dat het in beide informatiebeschikkingen ging om informatie over hoe de bitcoins in de periode 2016 tot en met 2018 zijn verkregen, gehouden en vervreemd.

Hoewel de vragen in informatiebeschikking (1) niet gingen over specifieke stukken of gegevens over bitcointransacties, gingen ze wel degelijk over informatie over de aankoop, het verloop en de verkoop van de bitcoins. Dat de vragen in informatiebeschikking (2) concreter zijn, betekent niet dat het om andere informatie gaat.

Kortom: einde oefening voor de inspecteur.

Welke les is hieruit te leren?

Als het gaat om cryptobezit kan de Belastingdienst veel en gedetailleerde vragen stellen, waarop de belastingplichtige in eerste instantie ook verplicht zal zijn te antwoorden: deze vragen zullen allemaal relevant kunnen zijn voor de vaststelling van zijn belastingheffing.

Als het gaat om verzwegen inkomsten of bezittingen, waaronder cryptobezit, leert de ervaring dat de toon minder vriendelijk is bij het opvragen van informatie. Het begrip voor het niet (meer) kunnen leveren van antwoorden, is in dat kader vaak ook wat kleiner.

Vragen kunnen ook te ver gaan.

Het kan natuurlijk gebeuren dat informatie niet aangeleverd kán worden: omdat informatie niet of niet meer bewaard is, omdat de toegang tot accounts niet meer aanwezig is, omdat het te gedetailleerd is, etcetera. Een belastingplichtige is verplicht om vragen te beantwoorden waar die kan: het is een inspanningsverplichting. Alleen als het gaat om een ondernemer (‘administratieplichtige’) en om informatie die nog in diens administratie had moeten zitten, kan de inspecteur een verwijt maken als informatie niet gegeven kan worden. Bij een particulier geldt geen verplichting om administratie bij te houden of te bewaren.

Conclusie

Dus: houd rekening met wantrouwen wanneer je inkomsten of vermogen achterhoudt en niet vervolgens zelf meld. En wees je bewust van de grenzen van je informatieverplichting. De Belastingdienst mag vragen, maar kan niet op elke vraag een antwoord afdwingen.

Bronnen:

* Taxlive 26 maart 2025, “Onterechte tweede informatiebeschikking over bitcointransacties”

* Uitspraak: Rechtbank Noord-Holland 10 december 2024, ECLI:NL:RBNHO:2024:14016