Terug naar Blogs 14 March 2022

Inkeren anno 2022 – mogelijkheden en gevolgen

Geschreven door: Vanessa Huygen

Inkeren anno 2022 – mogelijkheden en gevolgen

Ook vandaag de dag zijn er nog ‘zwartspaarders’ die het risico van het verhullen van hun vermogen niet langer willen lopen. Die schoon schip willen maken en (alsnog) hun volledige vermogen willen opgeven. Bijvoorbeeld hun cryptovermogen. En dat kan ook nog steeds. Maar de mogelijkheden en gevolgen zijn de afgelopen tijd wel veranderd. Mocht u voor deze keuze staan, dan is het goed om te weten: wat kan er nog en waar moet ik dan op rekenen? En kan ik dan ook nog een strafzaak krijgen? Moet ik een advocaat inschakelen?

Waarom alsnog (crypto)vermogen melden

Ontdekking van verzwegen vermogen is via vele routes mogelijk. Dit heeft u lang niet altijd in de hand. Wat u wel in de hand heeft, is de keuze om zelf te melden en schoon schip te maken. Dat maakt de afhandeling het soepelst en het risico op strafvervolging het kleinst.

Gaat het ‘slechts’ om box 3 vermogen, dan kunt u rekenen op nabetaling van de belasting, te vermeerderen met de rente en 135% boete. Na ontdekking en volledig meewerken zal de boete 150% bedragen. Toch een strafzaak? Houd dan ook rekening met werkstraf en gevangenisstraf.

Omdat de kans op strafrechtelijke afdoening niet kan worden uitgesloten, is vertrouwelijke communicatie via een advocaat aan te raden. Daarmee voorkomt u dat deze alsnog op straat komt te liggen.

Door zelf het initiatief te nemen om te gaan melden, verkleint u bovendien het risico zoveel mogelijk dat u in een dergelijk vervelend traject verzeild raakt.

Geen strafrechtelijke vrijwaring ..

Inmiddels is het automatische recht op “U mag door naar start, u hoeft niet naar de gevangenis” komen te vervallen. Dat betekent geen vrijwaring, geen garantie dat er geen strafrechtelijke vervolging zal worden gestart. Althans voor trajecten die zijn gestart ná 2018 of 2020.[1] Meldingen van voor die datum worden volgens de oude regels afgehandeld.

Per 2018 is de strafrechtelijke vrijwaring afgeschaft voor vanaf toen nog in te dienen nieuwe belastingaangiften, over buitenlands vermogen. Maar vanaf 2020 is de inkeerregeling verder afgeschaft voor al het box 3 vermogen, en ook voor ‘box 2 vermogen’ oftewel inkomen uit een aandelenbelang van 5% of meer (aanmerkelijk belang).

Voor box 1 van de inkomstenbelasting en voor alle overige belastingmiddelen, bestaat de inkeerregeling nog als vanouds. 

Dat er geen garanties bestaan, betekent echter niet dat een vrijwillige melding sowieso tot een strafzaak zal leiden. Meestal zal dat niet het geval zijn.

.. maar vrijwillig maakt nog steeds uit

Het maakt namelijk nog steeds veel uit of u ontdekking door de Belastingdienst afwacht, of zelf de stap naar voren zet. Deze worden namelijk in beginsel nog steeds als semi-inkeer behandeld. Met andere woorden: de wet waarborgt het niet langer, maar een eigen melding zal niet snel tot een strafzaak leiden.

Maar raakt de Belastingdienst u op het spoor, dan is de kans op een strafzaak veel groter.

Vermijd openbaring vertrouwelijke communicatie: schakel een advocaat in

Het is verstandig om een ‘inkeer’ te doen via een advocaat, of andere ‘geheimhoudingsplichtige’. Die kan wel desgewenst samenwerken met een – door haar of hem in te schakelen – adviseur of accountant.

De reden daarvan is dat aan het begin niet uit te sluiten valt dat er een strafzaak van zal komen. Ook is mogelijk dat er zelfs al strafrechtelijk onderzoek naar u loopt en (dus) uw telefoon en e-mail wordt getapt. Komt er een strafrechtelijk traject, dan ligt alles wat u met een niet-geheimhoudingsplichtige belastingadviseur heeft besproken, op tafel. Alle correspondentie, e-mails, berichten, kan worden gevorderd en ingezien, en de adviseur moet als getuige verklaren wat hij met u heeft besproken.

Wanneer u in volledige vertrouwen wil kunnen bespreken wat er in het verleden mis is gegaan, om op die manier de beste oplossingsroute te kunnen bepalen, dan kunt u dit dus het beste via een ‘geheimhouder’ doen.

Ontdekking in het verleden

In het verleden is op diverse manieren informatie boven tafel gekomen over niet-fiscaal verantwoord vermogen. Bijvoorbeeld via een lekkende bankmedewerker[2], een in scene gezette doorzoeking[3], of een door een ander land (Duitsland) aangekochte cd-rom met gegevens van zwartspaarders.[4]

Maar ook gegevens over uw persoonlijke bestedingspatroon kan aanleiding geven. Zo is men honderden belastingplichtigen op het spoor gekomen via het ‘Debet- Creditcard project’.[5]

En, last but not least, internationale gegevensuitwisseling door een scala aan financiële instellingen in een groeiende lijst met deelnemende landen. Deze uitwisseling wordt de Common Reporting Standard (CRS)[6] genoemd. De landen die uitwisselen zijn in ieder geval alle EU-landen, maar daarnaast gaat de lijst steeds meer richting ‘ook de rest van de wereld’. Een overzicht per 5 januari 2022[7] geeft een stand van zaken van landen die nu al en in de komende jaren ook gaan uitwisselen.

Cryptovermogen

Ook cryptoplatforms zullen moeten gaan uitwisselen.[8] En wanneer dat niet geldt voor bepaalde exchanges, kunt u nog in de gaten lopen door te cashen, te besteden, of op andere manier een link te leggen met het ‘echte’ leven.

Cryptovermogen is een vreemde eend in de bijt. Dat geldt enerzijds voor de vraag wanneer het vermogen is ontstaan en vooral wanneer het substantieel is geworden – veelal niet veel eerder dan 2017. Maar het geldt ook voor de vraag: hoe breng je het in kaart. Er is geen bank waar nog even bankafschriften en saldo-overzichten kunnen worden opgevraagd. Het vergt dus veelal wat meer reconstructie en toelichting dan bij regulier vermogen.

Het zal eerder regel dan uitzondering zijn dat er gaten vallen. Verloren ‘private keys’, gehackte exchanges, vergeten zijpaadjes, het komt allemaal voor. Daar bestaat bij de Belastingdienst alle begrip voor, mits u laat zien écht open kaart te spelen en het uiterste doet om de ontbrekende informatie aan te vullen. Het doel van de melding is immers dat u alles alsnog hebt opgegeven en de Belastingdienst ook het comfort kunt bieden dat u volledig bent geweest. Dat betekent dat open eindjes worden opgevolgd tot dat deze naar tevredenheid afgesloten kunnen worden.

Heffing

  • Inkomen (box 1)

Vaak gaat het (alleen) om box 3 vermogen, maar niet altijd. Bijvoorbeeld bij meer dan hobbymatige handel of het bovenmatig actief zijn met mining of tradingbots kan gezien worden als een inkomstenbron waarover in box 1 moet worden afgerekend. Heeft u zich voor uw onderneming laten uitbetalen in crypto, dan is het natuurlijk snel duidelijk dat dit als winst zal moeten worden aangemerkt.

  • Andere belastingen

Ook andere belastingheffingen kunnen in beeld komen, denk aan het krijgen van fiatgeld of crypto om de eerste beleggingen mee te doen. Gaat het om zodanige bedragen dat schenkbelasting had moeten worden betaald, dan moet ook daar rekening mee worden gehouden.

  • Aandelen (box 2) (en Vpb)

Wanneer het vermogen in een BV is aangehouden, zal de heffing via box 2 verlopen. Dat betekent afrekenen over uitdelingen en andere ‘vervreemdingsvoordelen’. In buitenlandse situaties moet soms over een ‘forfaitair rendement’ worden afgerekend, vergelijkbaar met box 3. Het vermogen dat in de BV zat kan ook hebben gerendeerd en daardoor belast zijn in de Vennootschapsbelasting.

  • Vermogen (box 3)

Gaat het ‘gewoon’ om box 3 vermogen en is het vermogen per jaar in kaart gebracht, dan is het berekenen van de heffing niet zo ingewikkeld meer. Uiteraard wordt ook naar uw overige vermogen gekeken, voor de bepaling van een eventueel resterend heffingvrij vermogen en de hoogte van het tarief vanaf 2017.

Box 3 - onzekerheden

Een bijkomende factor is inmiddels het ‘Kerstarrest’ van de Hoge Raad.[9] Daarin bepaalde de Hoge Raad – let op: uitsluitend voor jaren vanaf 2017 – dat box 3 heffing gecompenseerd moet worden wanneer het ‘rendement’ lager was dan waar de wet forfaitair vanuit ging.

Dat betekent: maak bezwaar wanneer u ‘box 3’ aanslagen ontvangt over 2017 en verder. Zeker voor cryptobezitters[10] over ‘bear market’ 2018. Hoe het onderrendement wordt vastgesteld en hoe dit wordt gecorrigeerd, en voor wie, is op dit moment nog niet duidelijk.

  • te laat bezwaar? 

De grootste onduidelijkheid bestaat voor wie geen bezwaar heeft gemaakt tegen aanslagen over 2017, 2018 of 2019 – de aangifte over 2020 zal veelal nog niet zijn gedaan – maar wel ‘onderrendement’ heeft behaald. Kunnen zij alsnog aanspraak maken op compensatie, via een verzoek om ambtshalve vermindering?

Andere onduidelijkheden zijn:

  • wat is ‘rendement’? 

Het lijkt op het eerste oog zo helder als wat, maar toch is hier discussie over. Vooral is de vraag: rekenen we alleen met rente, dividenden etc. – zeg maar ‘reële inkomsten’ – of kijken we ook naar (ongerealiseerde) vermogenswinsten en -verliezen?

Zowel de meest eerlijke manier als de meest logische manier is om ook vermogensverlies en vermogenswinst mee te rekenen. Wie geen dividend heeft ontvangen maar wel mooie koerswinsten heeft behaald, zou niet onder een compensatieregeling moeten vallen. Wie een mooie spaarrente ontving maar zijn cryptovermogen in 2018 zag verdampen,[11] juist wel. In de toelichting bij invoering van het systeem vanaf 2017[12] is ook juist als reden opgegeven de ‘sterke uitholling van de belastinggrondslag’ door ‘in toenemende mate’ ‘onbelast rendement’, zoals stijgende aandelenkoersen.

  • hoe gaat dit worden gecompenseerd?

Ook hiervoor zijn verschillende scenario’s denkbaar. In een recente conclusie van de advocaat-generaal Niessen deed deze een voorzet van ‘mogelijkheden voor rechtsherstel’.[13]

Vanwege al deze onduidelijkheden is het mantra voorlopig: maak bezwaar. Of als dat niet meer kan, verzoek om ambtshalve vermindering. Zodat u kunt ‘meelopen’ in de afhandeling als u daarvoor in aanmerking blijkt te komen.

Boetes

Het beleid over de hoogte van de op te leggen boetes wordt voortgezet conform de jaren waarin inkeer nog heel gewoon was. In het ‘Valentijnsmemo’ van 14 februari 2020[14] is onder meer te lezen dat wanneer iemand een melding vrijwillige verbetering heeft gedaan vóórdat de Belastingdienst een vragenbrief stuurt, diegene in beginsel als zelfmelder zal worden behandeld. De ‘bestendige gedragslijn’ om diegenen een gematigde boete op te leggen van 45% van het maximum, zal worden voortgezet.

Dat betekent:

-       box 1, box 2: 45%

-       box 3: 135% (45% van 300%)

Wie ontdekking afwacht maar toch via een fiscale boete wordt ‘afgedaan’, kan bij volledig meewerken uitgaan van een boete van 50% van het maximum (dus 150% voor box 3).

Rente

Naast de boete moet ook rekening worden gehouden met belastingrente. Hoe ouder de jaren, hoe hoger dit oploopt. Met uitzondering van de coronamatiging bedroeg deze vanaf 2013 4% per jaar. Afhankelijk van het vermogensverloop kan dit al snel oplopen tot 30% over de na te betalen belasting.

Strafzaak?

We willen er bijna niet aan denken maar moeten dit toch: wat als het toch tot een strafzaak komt. Zoals gezegd, bij een eigen melding is die kans klein. Maar ook dan niet volledig uitgesloten.

Dat zal mede afhangen van medewerking, maar bijvoorbeeld ook van de herkomst van het vermogen. Wanneer het vermogen op andere wijze dan belastingontduiking is verkregen of vermeerderd, dan ligt strafvervolging voor de hand.

In een gunstig geval, nadat u in het strafrechtelijk traject bent beland, kan de zaak worden afgedaan met een transactie of strafbeschikking. Dat zal betekenen dat u een boete moet betalen en/of werkstraf moet verrichten. Boetes in het strafrecht zijn vergelijkbaar met waar u ‘fiscaal’ vanuit kunt gaan.

Komt de zaak voor de rechter, dan kan het aflopen met een gevangenisstraf. Voor de hoogte daarvan is met name bepalend het ‘fraudebedrag’, oftewel het bedrag aan belasting dat u (alsnog) zult moeten betalen. Deze rechterlijke oriëntatiepunten[15] zijn gepubliceerd (zie pag. 24).

In het kort

Onvrijwillige ontdekking van uw verzwegen vermogen kan tot nare gevolgen leiden. Meldt u vrijwillig, dan zal de boete (naast de na te betalen belasting en rente) naar verwachting 135% (van de belastingheffing) zijn. Volgt een strafzaak, houd dan ook rekening met werkstraf en gevangenisstraf. Omdat strafrecht niet is uit te sluiten, is van groot belang een advocaat in te schakelen met wie u zonder vrees voor openbaarwording kunt communiceren. Door de keuze te maken voor een zelfstandige melding en ontdekking niet af te wachten, heeft u zelf in de hand dat de kans op een vervelend strafrechtelijk traject zo klein mogelijk wordt gemaakt.

 

Voetnoten

[1] Zwartspaarders op het spoor, wanneer is inkeren nog mogelijk anno 2021?, blog Vanessa Huygen, 10 februari 2021

[2] ‘FIOD kreeg KB Lux microfiches reeds in 1995 aangeboden’, FutD.

[3] ‘Schandaal Swissleaks lijkt opgewarmde kliek’, De Volkskrant 10 Feb 2015.

[4] ‘Nederland vraagt Duitse fiscus om info zwartspaarders’, Trouw 17 oktober 2011.

[5] ‘11 verdachten aangehouden in Debet- Creditcard project’, OM 30-10-2015.

[6] Informatiepagina Belastingdienst over CRS.

[7] OECD Automatic Exchange of Information (AEOI): status of commitments As of 5 January 2022.

[8] "Bezit cryptovaluta straks zichtbaar voor Belastingdienst", als de nieuwe EU-richtlijn (DAC8) in ongewijzigde vorm wordt aangenomen, Vanessa Huygen op Linkedin, 3 februari 2022.

[9] ‘Hoge Raad corrigeert '#discriminatoire' box 3 heffing over 2017 en verder’, Vanessa Huygen op Linkedin, 24 december 2021, over het ‘Kerstarrest’ van de Hoge Raad van 24 december 2021 waarin hij oordeelde dat het box 3 stelsel vanaf 2017 discriminatoir is.

[10] ‘Beleggers in cryptovaluta: maak bezwaar tegen vermogensheffing (box 3) over 2018’, Vanessa Huygen op Linkedin, 10 januari 2022.

[11] ‘Beleggers in cryptovaluta: maak bezwaar tegen vermogensheffing (box 3) over 2018’, Vanessa Huygen op LinkedIn, 10 januari 2022.

[12] Memorie van Toelichting bij Belastingplan 2016, met o.a. aanpassing Box 3 systeem, zie §4.1.

[13] Conclusie A-G Niessen van 24 februari 2022, ECLI:NL:PHR:2022:180, zie §5.13 en verder.

[14] Besluit Wob-verzoek om geactualiseerde versie van het memo 'Aandachtspunten projecten Vermogen in het Buitenland (ViB-projecten)' van 2 maart 2020, met gepubliceerd intern (boete)beleid van 14 februari 2020.

[15] Oriëntatiepunten voor straftoemeting en LOVS-afspraken (Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht, voorheen Landelijk overleg van voorzitters van de strafsectoren van de gerechtshoven en de rechtbanken), versie januari 2022. Voor een indicatie van straffen voor ‘fraude in algemene zin’, zie de oriëntatiepunten op p. 24.