Wat u moet weten over (fiscale) delicten in verband met crypto

Binnen de FIOD houdt een speciaal FACT-team (Financial Advanced Cyber Team) zich bezig met cybercrime, waaronder illegale geldstromen met cryptovaluta. Onderzoek naar financiële criminaliteit kan er bijvoorbeeld op zijn gericht te achterhalen hoeveel er is verdiend op het darkweb en waar dit vermogen vervolgens naar toe is gevloeid. Dit kan verband houden met een verdenking van fiscale misdrijven. 

Blockchain anoniem én openbaar

De anonimiteit van de blockchain is vaak mede een drijfveer om te kiezen voor cryptohandel in plaats van reguliere girale handel. Maar hoewel een cryptoadres inderdaad geen identiteit prijsgeeft, is de keerzijde dat de blockchain een publiek toegankelijk grootboek is. Elke transactie is immers openbaar toegankelijk te raadplegen via een block explorer.  

Cryptovermogen

Wie bitcoin, ethereum, DASH of andere altcoins bezit die nog niet zijn gemeld aan de Belastingdienst, loopt een risico wanneer DAC8 wordt ingevoerd. Dan zal namelijk informatie over cryptovermogen binnen de EU worden uitgewisseld. Hoewel de inkeerregeling in zijn oude vorm voor box 2 en box 3 van de Inkomstenbelasting is afgeschaft, kan nog wel verstandig zijn vrijwillig te melden. Wanneer u afwacht tot de Belastingdienst u op het spoor komt, is het risico dat een strafzaak wordt gestart namelijk veel groter. Lees ook verder over crypto-inkeer en over Inkeer / vrijwillige verbetering. 

Cryptoadressen toerekenen

Met behulp van programma's zoals Chainanalysis kan naar de identiteit van adreseigenaren worden gezocht en onderzocht welke adressen vermoedelijk bij dezelfde gebruiker horen. Dergelijke samenhangende adressen worden een cluster genoemd. Wanneer is achterhaald wie of welke organisatie er achter een bepaald adres of cluster van adressen zit, is daarmee diens hele financiële positie in te zien. Wanneer toerekening van adressen niet juist is, is het voor de verdediging van groot belang te achterhalen met welke broninformatie deze toerekening heeft plaatsgevonden en de uitgangspunten en conclusies aan te vechten.

Anonimiteit handelspartner

Voor grote ondernemingen of exchanges die zich met crypto of NTF's bezighouden, is vaak een knelpunt om te bepalen waar de afnemers zich bevinden. Dat kan gevolgen hebben voor bijvoorbeeld het moeten berekenen van omzetbelasting (btw).

Bij NFT's (non-fungible token) gaat het om een unieke digitale identificatiecode die niet kan worden gekopieerd, vervangen of onderverdeeld, die is vastgelegd in een blockchain, en die wordt gebruikt om het eigendom en de authenticiteit te certificeren. De bekendste voorbeelden hiervan zijn rechten op plaatjes. Bij meer praktische toepassingen kan worden gedacht aan toegangskaarten tot bijvoorbeeld een concert. 

Ook kan het lastig zijn om vast te stellen dat een handelspartner niet uit een bepaald land komt, bijvoorbeeld in verband met EU-sancties tegen Rusland. Een uitkomst kan zijn om gebruik te maken van 'zero-knowledge proof', maar dat zal niet in alle gevallen oplossing bieden. Het begrip 'zero-knowledge proof' of 'zero-knowledge protocol' houdt in een methode waarmee een partij (de bewijsgever) aan een andere partij (de bewijsvrager) kan bewijzen dat een bepaalde verklaring waar is, terwijl de bewijsgever vermijdt dat hij aanvullende informatie doorgeeft, anders dan dat de gevraagde verklaring inderdaad waar is. 

Darkweb

Op het darkweb zijn diverse marktplaatsen te vinden, waar veel illegale handel plaatsvindt. Wanneer u daar legale transacties heeft verricht, is het zaak om goed vast te leggen wat en hoe is verhandeld, om later het bewijsvermoeden dat het illegaal moet zijn geweest, te kunnen bestrijden. Anders is het namelijk erg lastig een verdenking (bewijsvermoeden) van witwassen te weerleggen. 

Ook wanneer u zelf niet op darkweb handelde, kan het zijn dat transacties die u verricht (indirect) afkomstig zijn van darkweb. Anders dan bij contanten, die in veel gevallen ook eerder in criminele handen zijn geweest, kan bij cryptotransacties in principe oneindig ver terug worden gekeken naar de herkomst van die coin(s). Het is echter de vraag hoever terug moet c.q. mag worden gekeken om vast te stellen dat een transactie indirect uit misdrijf afkomstig is, en daarmee dat sprake is geweest van witwassen.

Bijstand

Wanneer u vermoedt dat u te maken krijgt met een onderzoek naar (fiscale) delicten in verband met crypto, zorg dat u tijdig de juiste bijstand inschakelt. Houd er daarbij rekening mee dat een advocaat - anders dan een accountant of belastingadviseur - beschikt over een geheimhoudingsplicht (en verschoningsrecht). Het is daarom van belang tijdig een advocaat in te schakelen en zonodig diegene de niet-verschoningsgerechtigde te laten inschakelen.